The Princess Oyim and Orphan Orif
Told by Apai Rano
The Princess Oyim and Orphan Orif
Once upon a time a long time ago there was a king. He had a vizier who was very trustworthy. The king had handed over all the duties of the court to him, since he had complete faith in him. The king would solve all his difficulties together with his vizier, and he never went anywhere without him.
These men were both married, but they had no children yet. They had asked God that they’d have children, and their wives had become pregnant. Now they were waiting for the birth of their children.
One day the king and his vizier went hunting. Before they went hunting they had been discussing their children who would soon be born, and they made a pact with each another.
The king told the vizier: “Vizier, if my wife gives birth to a daughter and yours gives birth to a son, I will give my daughter to your son in marriage.”
The vizier said, “If I have a daughter and you have a son, I’ll give my daughter to your son in marriage.”
A few days later the king and vizier went hunting. After hunting they became very tired, so they found a place to sit down and were resting. They looked up and saw a man on horseback in the distance riding towards them.
When he reached them he said: “I bring good news to you both! O king, you have a child, your wife has given birth to a daughter.”
To the vizier he said, “O vizier, your wife has given birth to a son.”
They were both pleased at this good news. They sat and talked joyfully together for some time. Their happiness knew no bounds. They rested comfortably for a while then got up and headed homeward till they arrived at the king’s court.
The vizier said to the king: “O king, you and I consulted together about our children; we made a pact that we would give our children to each other in marriage. When they grow up, you will give your daughter to my son and we will celebrate their wedding.”
In ancient times the wealthy would put on a grand celebration for the naming day of their children. The king and vizier put on a feast, and from morning till night the people celebrated. The guests feasted and prayed prayers of blessing over the families of the king and the vizier and their children.
On the day of the celebration they organized a game of buzkashi. The king invited all the skilled buzkashi players of the town to participate. The buzkashi game began.
The vizier was also a skilled buzkashi player and took part in the game. He mounted his horse and began playing, but during the game he fell from his horse, broke his back, and died on the spot. They took his body away and buried him.
The king named his daughter Oyim, and the son of the vizier was called Orphan Orif. Since he didn’t have a father anymore he had became an orphan. Therefore, they called him Orphan Orif.
The children grew up. Orphan Orif would go every day to see Oyim at the king’s court.
One day Orphan Orif went again to the king’s court to see Oyim. A wealthy man called Kuri Maifurush, the Blind Wine-merchant, had come to ask for the king’s daughter in marriage. When Orphan Orif understood that the girl who he loved was being married off, he was deeply distressed. He left and returned to his home.
The next day Orphan Orif came to the king’s court to see Oyim for the last time before she was married. When he entered the palace, he saw that everyone was preparing for her departure to her new home.
Oyim was given to Kuri Maifurush, and they gave her many gifts – jewelry, gold and silver, and many other things. Then prayers of blessing were said over them and they set out on their journey.
Orphan Orif followed them fearlessly. The journey was very long. They traveled for a long time and became tired. When they reached the bank of a river, they stopped there to rest. Then they all crossed the river on horseback. But Orphan Orif, who was on foot, wasn’t able to get across.
Night fell and they all went to sleep. The next day at sunrise Kuri Maifurush said to his people: “Go, bring water from the river so Oyim can wash her hands and face.”
Oyim heard Kuri Maifurush’s words and said to him: “I will go myself to wash my face at the riverbank.”
When Oyim went to wash her face at the riverbank, she saw Orphan Orif on the other side of the river. When she saw him, she said to him: “Orif, what am I to do? I have no way out. My father married me off to this man. I feel your heart’s pain. I know you are heartbroken, but there’s nothing within my power to do. My heart burns for you. Our fate was thus.”
Oyim washed her hands and face then returned to the camp. She went to Kuri Mayfurush and said to him: “On that side of the river is an orphan from our town. He isn’t able to cross the river. I won’t go with you until you bring him across.”
Then Kuri Maifurush summoned his soldiers. “An orphan is seated on the other side of the river,” he told them. “Go and bring him across.”
They went and brought Orphan Orif across the river, then returned.
It was still early in the morning when Kuri Maifurush set out with his people. Orphan Orif followed along behind them. It was a long journey and they traveled many hours.
In the evening they reached Kuri Maifurush’s town and entered his courtyard. They put away the things that the king had given them. His house was very big. They sat on a seating platform under a tree and rested. Orphan Orif remained on the other side of the street.
Kuri Maifurush wanted to come to Oyim, but she said to him: “Today don’t come to me. Tomorrow come to me.”
Kuri Maifurush left her alone and went about his business.
Then Oyim crossed the street to see Orphan Orif. She said to him: “Orif, my husband has only one eye, his other eye is blind. I will take some dirt and toss it into his eye. His good eye will also be blinded and he won’t be able to see anything any more. Once he becomes blind, I will push him over. He will fall backward and at that moment you will rush in and stab him in the stomach with this knife. You will split him open and kill him.” And she gave him the knife and went back to the house.
The next day Kuri Maifurush entered Oyim’s room. As soon as he came in, Oyim grabbed the dirt and tossed it into his eyes and his good eye also became blind. He groped about but couldn’t see a single thing anymore. Oyim pushed him over and he fell to the ground. At that moment she called Orphan Orif, who came running. “Orif come quick!” she cried. “Stab him with the knife and kill him!”
Orphan Orif straightaway stabbed Kuri Maifurush in the belly with the knife and killed him. He died on the spot. Then Orif and Oyim got up and fled from the house. They escaped into the wilderness and disappeared.
For several days the servants kept coming to Kuri Maifurush’s room and seeing that he wasn’t there and that the door was locked. Five or six days passed and they kept asking each other: “Where can Kuri Maifurush be? There’s no sign of him.”
Finally they called an old man to investigate, saying, “Go, break down the door and enter the room. See if you can find out where Kuri Maifurush is, whether he’s in his room after all or not.”
The old man went and broke the lock on the door, then entered the room and found that Kuri Maifurush had been killed, and in fact had already been dead for some time.
The people deduced that this deed was the work of the king’s daughter, so they sent messengers to Oyim’s father to inform him that his daughter had killed her husband and that she herself had vanished. The messengers went and told the king everything that had happened.
When her father the king heard the news, he was deeply distressed. He and his soldiers mounted their horses and rode to the mountains.
Oyim and Orif had hidden themselves near the top of a mountain. At night they would come down and each day they would climb back up the mountain and hide again.
The king and his soldiers came, reached the mountain where Oyim and Orif were hiding, and made camp there.
Night fell. When they were all asleep, Oyim and Orif stealthily descended from the mountain. They took the soldiers’ rifles, then filled them with water and emptied out their bullets. They cut all the horses’ saddle girths. Then they went back up the mountain and hid again near its summit.
The soldiers arose early in the morning while it was still dark. They didn’t see that their saddle girths had been cut and the bullets had been emptied from their rifles. When they hurriedly mounted their horses, they fell straight to the ground and broke their backs. The king and his soldiers turned back in despair and returned to their homes.
Several days later the king again summoned his servants and commanded them, “Go to the mountain secretly and set a hidden watch. See if they are really on the mountain or not.”
Then five or six of the king’s men went and set a watch for Oyim and Orif. On the side of the mountain there was a pool of water. The men dug a deep hole near it and hid there to wait for Orif and Oyim to come down the mountain.
After some time, the men saw Oyim and Orif coming down the mountain. They went to the edge of the pool, took off their clothes and dove into the water. As they began swimming, the soldiers crept out of their hiding place. They surrounded them, then gave them their clothes and carried them off to the king’s house. When they arrived at the palace, they brought them before the king.
When the king saw his daughter, he asked her: “O daughter, why did you do this? Why did you kill Kuri Maifurush?”
Oyim answered her father: “O father, you didn’t do what is right. Orif is an orphan. You had promised your vizier, his father, ‘I will give my daughter in marriage to your son’. When a person gives a promise, they should be faithful to their promise. O father, you broke your promise. Now I will marry Orphan Orif. I love him.”
The king listened well to his daughter. Her words pleased him, and he said: “My daughter, you are right. You are a wise child. I regret what I have done and agree that you shall marry Orphan Orif.”
A few days later their wedding was celebrated. The king invited all the people of his country to the wedding feast. He gave a beautiful house to the bride and groom, along with many other things. Oyim and Orphan Orif were married; they became husband and wife and joyfully began a good life together.
Ойим ата Ориф
Вәда̄, навәда̄ ән дав̌раа̄т̌и қадим, в̌у почо вәда̄. В̌айме в̌азир вәда̄. В̌азир в̌ай одами бов̌аринок вәда̄. Кәли ќари дарборай хо в̌айра спарда̄, лап бов̌арайай в̌айра вәда̄. Хи кәли мәӿкилай хо в̌ай қатай а̄л кийа̄ ата би в̌ай хо ич к̊оре нашәда̄.
Ифме хатән вәда̄ боре фарзандәф ға навәда̄. Наж Хәдов̌андәф хо фарзанд талаб кийа̄ ата ифи хатәнежган омиладор мәда̄. Иф хо фарзанд пәмига̄.
В̌у мит̌ан иф ғ̌ив̌ шәда̄. Пред наж ғ̌ив̌и бадаҷәф дар бораи хи фарзандени, ќе дәр дәнйеда зайан, иф маслийат кийа̄ ата а̄да паймонәф вәста̄.
Почо в̌азира лафта̄: «О в̌азир, ага муни хатән д̌оғд тав̌аләд ќег ата туи хатән поц тав̌аләд ќег, аза хи д̌оғд ти поцра д̌ад̌ин».
В̌азир почора лафт: «О почо, ага муни хатән д̌оғд таваләд ќега туи хатән поц, хи д̌оғда ти поцра д̌ад̌ин».
Почо ата в̌азиран чон мит̌ бат дәри ғ̌ив̌ шәда̄. Ғ̌ив̌әф кийа̄ ата мотан мәда̄, в̌у ҷайан әндаан ниста̄а дамәф хо д̌ада̄. Кәӿта̄әф, ќе на д̌арайда в̌у одам ма вараг св̌ер диф ҷеда зайд.
Ита̄ пта диф фәрәпта̄ ата почо ҷеай лафта̄: «Хабури хәшәм тәмохра вәг. Почо, тов̌ат соиби фарзанд мад, ти хатән ҷе д̌оғд тав̌аләд мад.»
В̌азир ҷеай лафта̄: «В̌азир, туи хатән ҷе поц тав̌аләд мад.»
Ифан наж йу хабури хәш сох мад. Буан нийуста на хи сохайәф хела бәлабули манор кийа̄. Ифи сохайме аҳда канор навәда. Роҳатәф кийа̄ ата әндәғда̄ и хи када̄т̌ ҷеан ра̄кай мәда̄. Ита̄ куд ҷеан фәрәпта̄.
В̌азир почо ҷе лафта̄: «Почо, муна ту дар бораи хи фарзанден маслийат кийа̄ вад, аҳдан вәста̄ вад, ки хи фарзанденда венавенра д̌ад̌әм. Қатолан ќе мад, хи д̌оғда ни поцра д̌ад̌ай, жифта сәр к̊әнәм.»
Қадимаәф хо сарв̌атманда̄т̌ барои нәм в̌әйаҷи хи фарзанден сәри қатол ташкил кийа̄. Почо ата в̌ай в̌азир сәр рикор в̌әда̄, на шабуг то бийан амаәф мардәмра зийофат д̌ада̄. Мардәм хо зийофат х̊ига̄а дәои некәф хо ифи йасир ата ифи кудакенра д̌ада̄.
Вазхәраӿаҷәф хо ташкил кийа̄. Кәли вазхәраӿека̄т̌и норав̌и ӿерәф дав̌ат кийа̄. Вазхәраӿаҷәф рикор ав̌ад.
В̌азир ҷа вазхәраӿеки норав̌ вәда̄ ата ән вазхәраӿаҷай иштирок ќег. У ма вара̄г св̌ер мәда̄а вазхәраӿаҷай рикор в̌әда̄, ќе на вара̄г в̌об д̌ада̄, в̌ай мад̌ән вәрәӿта̄га мига̄. Йада̄әф жв̌айа гәрәф кийа̄.
Почо хи д̌оғди нәм ав̌ад Ойим ата в̌азири поци нәмәф Сағера Ориф в̌әда̄. В̌айме, ќи дед навад, у сағера вад. Дабеәф в̌ай нәм Сағера Ориф в̌әда̄. В̌ай дед а̄г, ќи на вара̄г в̌об д̌еда мига̄, у сағера мәда̄, би дед мәда̄. Дабеәф в̌ай нәм Сағера Ориф кийа̄.
Чон сав̌д̌ в̌әрағд ата кудакенан қатол мәда̄. Сағера Ориф хо ҳар мит̌ ита̄ почо куд, дарбори почо әнда хо ита̄.
В̌у мит̌ Сағера Ориф ве в̌инаҷи Ойим бе и почои дарбор шәда̄. Ќе йа̄т, мит̌мен ғ̌ам әнда вәда̄. Кури Майфәруш нәм в̌у в̌ехуги сумв̌ара̄, бой почои д̌оғд писаҷ бе ита̄. Ду мит̌әф почои д̌оғд хиӿай кийа̄ Кури-Майфәрушра. Сағера Ориф фамт, ќе в̌ай ғачаѓ, ќе ғуай вад, в̌ехта д̌ад̌ан ата у чост малол мад. Бу ғ̊әвда̄а шәда̄ и куд.
Мит̌и дәѓе Сағера Ориф ита̄ и почо куд, ќе на Ойим в̌у теви дәѓе пред на ими в̌ехи к̊әнаҷ в̌инт. Ита̄, дәри почои дарбор дәғда̄ ата в̌инта̄ай, ќи тайорайи ими бадаҷа в̌инан.
На Ойимәф Кури Майфәрушра ҷарда̄ ата веәф имра потәхсай ҷарда̄, зарә зев̌ар, ба мисли тиллоат, нәқ̊раат бу ве ар чиѓа̄т̌и дәѓе ҷарда̄. Бу фотаәф ифра д̌ада̄а ра̄кайан мәда̄.
Сағера Ориф ҷа ӿ̊айек намәда̄а пша им шәда̄. Па̄н лап д̌ар вад. Хелаан шәда̄, мотан мәда̄. Ма в̌у ӿәди за̄ман фәрәпта̄ ата дамәф д̌ада̄. Кәли ифан, ќи вара̄гсв̌ер вад, на ӿәдан пер д̌ада̄, неќи Сағера-Ориф, ќи пйад̌а вад, пер д̌әйаҷай набасита̄.
Ша̄б мад ата кәлан пәхәвда̄. Сарай рохн д̌ада̄. Сәбҳа дам Кури Майфәруш хи одаменра лафта̄: «Бадит наж ӿәд хех варит, Ойим хи д̌уста ри знайд.»
Ойим Кури Майфәруши гапа̄т̌ ӿәда̄а лафта̄ай: «Аза худ бадин хи рида ма ӿәди зам знайин.»
Бу Ойим шәда̄ хи ри знайаҷ, ќе дуки бари ӿәдай на Сағера Ориф в̌инта̄. В̌инта̄ай на Сағера Ориф ата в̌айраай лафта̄: «Ориф, аз шту кәнин, мора илоҷ нест. Ни дед жмун йуки в̌ихугра д̌ед. Аза ти дард фамин, взанинда, ќе чост зеқат боре на ни д̌уста йагон ќар назайд. Ни зав̌д̌а ту бе каш кәӿт. Мохи тақдир нак ай вәда̄.»
Хи д̌уста риай знада̄ ата ғ̊әвда̄а шәда̄. Ойим шәда̄ Кури Майфәрушраай лафта̄: «Дуки бари ӿәду в̌у сағера на мохи ӿер. Уда на ӿәд пер д̌әйаҷ набасайд. То жв̌ай пер нав̌ийай аза ту қатай набадин.»
Буай Кури Майфәрӯш фармон д̌ада̄ хи аскаренра: «Дуки бари ӿәду в̌у сағера. Бадит, жв̌ай пер в̌иит».
Иф на Сағера Ориф пер в̌әда̄а ғ̊овда йатан.
Шабуги барв̌ахт ға вад ќи Кури Майфәруш хи одамен қатай дәри па̄н д̌ада̄. Сағера Ориф ҷа сарарм пәша иф шәда̄. Хелаан шәда̄, пан д̌ар вәда̄.
Бийан мәда̄, ән Кури Майфәруши ӿеран фәрәпта̄. Буан дәғда̄ дәр ӿад̌га. Ду чизә чораи, ќе почо ифра ҷарда̄ вад, ҷо ба ҷоәф кийа̄. В̌ай ӿад̌га қатол вәда̄. Нистаган ма мәнҷа, в̌оби в̌у дәрухтәф дам д̌ада̄. Сағера Ориф дуки бари к̊әча рәғда̄.
Кури Майфәруш ғу вәда̄, ќе пта Ойим дист, неќи им в̌айра лафта̄: «Пта мун ға нәр надис, сарай за̄ пта мун.»
Кури Майфуруш пта им надәғда̄ ата ғ̊әвда̄а шәда̄.
Рет̌ Ойим шәда̄ ән дуки бари к̊әча на Сағера Ориф в̌инаҷ. В̌инта̄ай жв̌айа лафта̄ай: «Ориф, Кури Майфәрушме в̌у ча̄м нест. В̌у ча̄май йаст ата в̌у ча̄май нест. Аза шат зазин дәр дай ча̄мда ғ̌афин. Дай дуки ча̄мда ҷа мит кәр. В̌ахти, ќе в̌ай ча̄м кәр мад, аза жв̌ай фәрсибин. Уда станабед̌ в̌об д̌айд ата тов̌да бу дисай, кәлзакта ән в̌ай шам дайай, в̌әриӿайда жв̌ай. Жанайда жв̌ай.» Кәлзакай ҷарда̄ в̌айра ата шәда̄ и куд.
Мит̌и дәѓе Кури Майфәруш дәр Ойим куд дәғда̄. Дисаҷ тразов̌ай Ойим шат дәри в̌ай ча̄м ғ̌афта̄ ата в̌ай дуки ча̄м ҷа кәр мәда̄. Дәмбаай, ќи т̌апта, йагон чиѓай маш нав̌инта̄. Ойим жв̌ай фәрсабд ата Кури Майфәруш станабед̌ в̌об д̌ед. Абуай Ойим ғ̌әда̄ на Сағера Ориф. У ғазарм йат ата им в̌айра лафта̄: «Ориф за̄ а̄г, кәлзак ән дай шам де, жан ждай!»
Ориф дарав̌ ита̄, кәлзакай ән в̌ай шам д̌ада̄, жада̄ай жв̌ай, мига̄. Рет̌ан Орифа Ойим әндәғда̄а қатайан ғазарм шәда̄г. Рәста̄ган ата бидаракан мад.
Чон мит̌ амаан одамен хо ита̄ Кури Майфәруш куд, ќи в̌ай дарак нест, в̌ай куди двуру ләк. Пенҷ, ӿу мит̌ в̌әрәғда̄, кәли мардәмәф хо вена-венра лафт, ќи «Кури-Майфәрушу сай к̊оре? В̌ай дарак нест.»
Буда в̌у мусафед и Кури Майфәруш куд жаман. В̌айра лафан, ќи «Ку бад, ду двур вәра̄нат дис. Ќас, ќи Кури Майфәрушу к̊онда, ән куду йо нест.»
Бу ду мусафед шәда̄, двурай вәрәӿта̄, дәғда̄ дәр куд ата в̌инта̄ ќи Кури-Майфәрушәф жада̄ вад, барв̌ахтай мига̄.
Одаменда фаман, ќи айай почои д̌оғди ќар. Буда одамен жаман Ойими дед куд, ќе в̌айра лафан, ќи Ойим на хи в̌ех жада̄ ата ими дарак нест. Одаменда жаман, ифта бадана кәли в̌оқеада в̌айра фамонан.
Ими дед, ќи йу хабур ӿод, лап зеқ мад. Хи ләӿкура̄т̌ қатайай св̌ер мад ата дәр ғәрчуг ҷе шод.
Ойим ата Орифан ән в̌у ғәрчуги ка̄л қоп мәда̄. Дифан хо шаба̄т̌ фада̄ ата амамит̌ан хо тур д̌ада̄ат қопан хо мәда̄.
Почо хи ләӿкура̄т̌ қатай йат, фраптан ма ду ифи қоп вийаҷи ҷайан ата ма̄нан мад.
Ша̄б мәда̄. Кәлан тәрхуд̌м д̌ада̄. Ойим ата Орифан фада̄, ләӿкура̄т̌и бәдав̌а̄т̌әф заӿта̄, ән в̌ай дарәнәф хех спанта̄ ата в̌ай пет̌а̄т̌әф халай кийа̄. Кәли варагежги зина̄т̌әф кәвда̄. Худан ве тур д̌ада̄ ата ма ғәрчуг ка̄лан қоп мәда̄.
Почои аскара̄т̌ан шабуг әндәғда̄ ата накуӿта̄әф, ќи варага̄т̌и зинан кәвдагин ата бәдав̌а̄т̌и пет̌ан халайќагин. Пәрхатаан ма хи вәрәгежг св̌ер мад. Нак ду в̌ахт ќи ма хи вәрәгежган св̌ер мәда̄, д̌ада̄ан в̌об ата ифи мад̌әна̄т̌ан паӿт мәда̄. Бу почо хи аскарен қатай ноәмед мәда̄ ата ғ̊әвда̄а ита̄ и куд.
Чон мит̌ бад, ду почо ве одамен ӿәмада̄, ќе «Бадит ӿати ду ғәрчуг ата сарит, ќасит, ќе ифан тури ду ғәрчуг йо на̄.»
Буан пенҷ, ӿу одам шәда̄ сарда̄әф жиф. Ба бари ду ғәрчуг в̌у ғ̌уй вәда̄. Почои одамен әнда ча̄ ќәнта̄ ата әндаан қоп мәда̄а пәмига̄әф хо ќе кәмда Ойим ата Ориф финан.
Ба̄ди чон в̌ахтәф кәӿта, ќи наж ғәрчуги ка̄лан хо Ойим ата Ориф фада̄. Ду ғ̌уйи за̄ман шәда̄, хи лақа̄т̌әф в̌әда̄ ата дәғда̄ан ән ду ғ̌уй. Пай в̌азаҷан мәда̄, ќи аскаренан на ча̄ пай нәмәхсаҷ мәда̄. Ғав̌рәф жиф кийа̄, ифи лақа̄т̌әф ифра ҷарда̄ ата вига̄гәф жиф почо куд. Ита̄а фәрәпта̄ан ән почои дарбор ата ӿати почоәф жиф вига̄.
Почо хи д̌оғд в̌инта̄а лафта̄ай: «О д̌оғд, ту чәра йу ќар ќег? Ту чәра наж Кури-Майфәруш жуд?»
Ойим хи дедра лафт: «О дед, ту ќари хәб наќег. Орифай сағера. Ту в̌азирра в̌а̄да д̌ада̄ вад, ќи „Аза хи д̌оғд ти поцра д̌ад̌ин“. Одам, ќи в̌а̄да д̌ед, хи в̌а̄дарада в̌афоай кәӿт. О дед, ту в̌афоай наќег. А̄гда аз Сағера-Орифра в̌ех кәнин, мун ждай ғу.»
Почо хи д̌оғди гапа̄т̌ гуш ќег. В̌айра мақәл мад ими гапа̄т̌ ата лафтай имра: «О д̌оғд, тов̌ат ҳақ. Тов̌ат фарзанди боақл. Азәм на хи ќара̄т̌и ќагин пәӿимен. Азәм розе, ќи тов̌ Сағера Орифра в̌ех кәнай.»
Чон мит̌ ба̄дай почо жиф сәр ќег. Кәли одамени хи ӿерай дәри сәр ғ̌әда. Ӿеа ӿайенҷраай куди хәб потәхсай ҷарда ата ве манор чиѓи дәѓе. На Ойим ата Сағера-Орифәф нәко кийа̄. Ифан мәда̄ в̌еха хатән ата зиндагонайи хәбәф рикор в̌әда.
Шоҳзода Ойим ва Сағера Ориф
Буд, набуд дар давраи пеш як подшоҳ буд. Ӯ вазир дошт. Вазир хеле одами боваринок буд. Подшоҳ тамоми корҳои дарборро ба ӯҳдаи ӯ супорида буд, чунки ба ӯ боварии комил дошт. Ҳамаи мушкилиҳояшро бо вай ҳал мекарду ба куҷое, ки мерафт ӯро бо худ мебурд.
Онҳо оиладор буданд, аммо фарзанд надоштанд. Онҳо аз Худованд фарзанд талаб доштанд ва занҳои онҳо ҳомиладор шуданд. Онҳо интизори фарзанд буданд.
Як рӯз онҳо ба шикор рафтанд. Пеш аз ба шикор рафтанашон онҳо бо ҳамдигар дар бораи фарзандҳояшон, ки ба дунё меоянд, маслиҳат карданд ва аҳду паймон бастанд.
Подшоҳ ба вазир гуфт: «Вазир, агар зани ман духтар таваллуд кунаду зани ту писар, ман духтарамро ба писарат ба шавҳар медиҳам.»
Вазир гуфт: «Подшоҳ, агар ман духтардор шавам ва ту писардор шавӣ духтарамро ба писарат ба шавҳар медиҳам».
Чанд рӯз баъд онҳо ба шикорӣ рафтанд. Шикор карданд, хеле монда шуданд ва дар як ҷой нишаста дам мегирифтанд. Нохост онҳо диданд, ки аз дур як марди аспсавор ба наздашон омада истодааст.
Ба наздашон расиду гуфт: «Ман ба шумо хабари хуш овардам. Подшоҳ, шумо соҳиби фарзанд шудед. Занатон духтар таваллуд кард».
Ба вазир гуфт: «Вазир, занат писар таваллуд кард.»
Онҳо аз шунидани ин хабар хеле хушҳол шуданд ва чақ-чақи бисёр карданд. Хурсандиашон аҳду канор надошт. Онҳо чанд соат дар он ҷо дам гирифтанду баъд ба роҳ баромаданд. Омада ба дарбори подшоҳ расиданд.
Вазир ба подшоҳ гуфт: «Подшоҳ, ману шумо маслиҳат карда будем, аҳд баста будем, ки фарзандонамон ба ҳамдигар диҳем. Вақти ки калон шаванд, духтаратро ба писарам медеҳӣ, онҳоро туй мекунем.»
Дар давраи қадим подшоҳон ва вазирон барои номгузории фарзандашон туйи калон ташкил медоданд. Подшоҳ ва вазир тӯйро сар карданд. Онҳо аз саҳар то бегоҳ ба мардум зийофат доданд. Одамон зийофат мехӯрданду дуои нек барои хонавода ва кӯдаконашон медоданд.
Дар рӯзи тӯй бузкашӣ ташкил мекарданд. Ҳамаи бузкашҳои моҳири шаҳрро ба тӯй даъват карданд. Бузкашӣ сар шуд.
Вазир ҳам бузкаши моҳир буд ва дар бузкашӣ иштирок кард. Ӯ ба болои асп савор шуду бузкаширо сар кард, вале аз болои асп афтид ба замин, миёнаш шикасту дар ҷояш мурд. Ӯро бурда гур карданд.
Подшоҳ номи духтарашро Ойим гузошт, ва писари вазирро Сағера Ориф ном гузоштанд. Ӯ, ки падар надошт сағера буд. Барои ҳамин номашро сағера Ориф гузоштанд.
Чанд сол гузашту кӯдакон калон шуданд. Сағера Ориф ҳар рӯз ба дидани Ойим ба дарбори подшоҳ мерафт.
Як рӯз Сағера Ориф боз ба дидани Ойим ба дарбори подшоҳ рафт. Вай мебинад, ки дар назди хонаашон меҳмонҳои бисёр ҷамъ омаданд. Як марди пулдор, бой ба номи Кури Майфуруш барои хостгорӣ омада буд. Он рӯз подшоҳ духтараш ба Кури Майфуруш хостгорӣ мекард. Сағера Ориф фаҳмид, ки духтари дӯстдоштаашро ба шавҳар медиҳанд, ва ӯ хеле зиқ шуд. Баъд баргашта ба хонааш рафт.
Рӯзи дигар Сағера Ориф барои охирин бор дидани Ойим пеш аз шавҳар карданаш ба дарбори подшоҳ омад. Даромада мебинад, ки ҳама барои гусел кардани Ойим таёри дида истодаанд.
Ойимро ба Кури Майфуруш доданд ва тӯҳфаҳои зиёд доданд, зару зевар, тиллоу нуқра ва чизҳои дигар доданд. Баъд барои онҳо дуои нек карданду онҳо ба роҳ даромаданд.
Сағера Ориф натарсида аз қафои онҳо рафт. Роҳ хеле дур буд. Онҳо чанд соат роҳ рафтанду монда шуданд. Ба лаби дарё расиданду дар онҷо дам гирифтанд. Баъд аз дамгирӣ ҳамаи онҳо, ки аспсавор буданд, аз дарё гузаштанд, вале Сағера Ориф пиёда буду гузашта натавонист.
Шаб шуду ҳама хоб рафтанд. Рӯзи дигар субҳ дамид. Саҳари барвақт Кури Майфурӯш ба одамонаш гуфт: «Равед, аз дарё об биёред, то ки Ойим дасту рӯяшро шӯяд.»
Ойим гапҳои Кури Майфурушро шунид ва ба ӯ гуфт: «Ман худам ба лаби дарё рафта дасту рӯямро мешӯям».
Ойим ба лаби дарё рафт. Дар он тарафи дарё Сағера Орифро дид ва ба ӯ гӯфт: «Ориф, ман чӣ кор кунам, ман ягон илоҷ надорам. Падарам маро ба ин мард ба шавҳар дод. Ман дарди дили туро ҳис мекунам, ман медонам, ки ту ғамгин ҳастӣ, аммо аз дастам ягон кори дигар намеояд. Дилам ба ту месӯзад. Тақдирамон ҳамин будааст.»
Ойим дасту рӯяшро шусту ба назди Кури Майфурӯш рафта ба ӯ гуфт: «Дар он тарафи дарё як писар нишастааст, ӯ аз шаҳри мо аст, вай сағера аст. Ӯ аз дарё гузашта наметавонад. Рафта ӯро аз дарйо гузаронед, баъд ман бо ту меравам.»
Кури Майфурӯш рафта ба аскарҳояш фармон дод: «Дар он тарафи дарё як сағера аст. Рафта вайро ба ин тарафи дарё гузаронед.»
Онҳо рафта Сағера Орифро аз дарё гузаронданд ва худашон баргашта омаданд.
Ҳанӯз саҳарӣ барвақт буд вақти ки Кури Майфуруш бо одамонаш ба роҳ баромад. Сағера Ориф ҳам аз қафои онҳо поида рафт. Роҳ тӯлони буд.
Дар бегоҳии рӯз ба шаҳри Кури Майфурӯш расиданд. Ҳама ба ҳавлӣ даромада чизу чорае, ки аз хонаи подшоҳ оварда буданд, онҳоро ҷо ба ҷо гузоштанд. Ҳавлии Кури Машфӯруш калон буд. Онҳо онҷо таги як дарахт болои кат дам гирифтанд. Сағера Ориф дар он тарафи кӯча монд.
Кури Майфуруш мехост, ки ба пеши Ойим дарояд, лекин ӯ ба вай гуфт: «Имрӯз ба пешам наойед, пагоҳ дароед».
Кури Майфуруш ба ҳуҷраи Ойим надаромаду гашта рафт.
Баъд Ойим зуд ба он тарафи кӯча ба назди Сағера Ориф рафт ва ба ӯ гуфт: «Ориф, шавҳарам як чашм дорад, чашми дигараш кӯр аст. Ман хокро гирифта ба чашмаш мепошам, чашми дигараш ҳам кӯр мешавад. Вақти ки чашмаш кӯр мешавад, ман ӯро тела медиҳам. Ӯ ба пушт меафтад ва ҳамон лаҳза ту ба наздам медароӣ, бо корд шикамашро чок мекунӣ. Ӯро мекушӣ.» Ойим кордро ба Сағера Ориф доду худаш ба хона рафт.
Рӯзи дигар Кури Майфӯруш ба ҳуҷраи Ойим даромад. Даромадан баробар, Ойим хокро гирифту ба чашмаш пошид. Чашми дигараш ҳам кӯр шуд. Чӣ хел ки ламс кард, ягон чизи дигар дидан натавонист. Ойим ӯро тела дод ва Кури Майфуруш ба замин ба пушт афтид. Ойим дар ҳамин вақт Сағера Орифро ба хона фарёд кард. Ӯ давида омад ва Ойим ба вай гуфт: «Биё акнун кордро ба шикамаш халон ва ӯро куш!»
Сағера Ориф ҳам омаду зуд кордро ба шикамаш халонд, шикамашро чок карду ӯро кушт. Кӯри Майфурӯш мурд ва ҳар дуи онҳо гурехта рафтанд. Бедарак шуданд.
Якчанд рӯз одамон ба хонаи Кури Майфурӯш омада мебинанд, ки даракаш несту дари хонааш қулф аст. Панҷ, шаш рӯз гузашту онҳо ба ҳамдигар мегуфтанд, ки «Кӯри Майфурӯш куҷо шуда бошад? Ӯ ба куҷо ғайб зада бошад, ки даракаш нест.»
Як рӯзи дигар як мӯйсафедро ба хонаи ӯ мефиристанд, мегӯянд, ки «Равед, дарро шиканеду дароед. Бинед ки Кӯри Майфурӯш дар куҷо аст, оё вай дар хона аст ё на.»
Мӯйсафед рафта қулфи дари хонаи Кӯри Майфурӯшро зада мешиканад ва мебинад, ки ӯро кайҳо куштанд, ӯ кайҳо мурдааст.
Одамон фаҳмиданд, ки ин кори духтари подшоҳ буд. Пас, ба хонаи падари Ойим якчанд одамро мефиристанд то ки ӯ фаҳмад, ки духтараш шавҳарашро куштааст ва худаш бедарак шудааст. Одамон рафта ин хабарро ба подшоҳ мерасонанд.
Подшоҳ ин хабарро шунида бисёр ғамгин шуд. Ӯ ва аскаронаш дар аспҳо шавор шудан ва ба кӯҳ рафтанд.
Ойим ва Ориф дар болои як кӯҳ пинҳон шудаанд. Онҳо шаб мефаромаданд аз болои кӯҳ ва рӯзона боз ба куҳ мебаромаданду дар онҷо пинҳон мешуданд.
Подшоҳ ва лашкарҳояш омаданд ва ба ҷое, ки Ойим ва Ориф пинҳон шуда буданд, расиданд ва дар ҳамон ҷо истоданд.
Шаб шуд. Аскарҳо хоб рафтанд. Ойим ва Ориф аз болои кӯҳ фуромаданд, камонҳои лашкарҳоро гирифтанд, онҳоро бо об пӯр карданд ва тирҳoяшонро холӣ карданд. Зинҳои ҳамаи аспҳояшонро буриданд. Баъд худашон боз ба болои кӯҳ баромада пинҳон шуданд.
Аскарҳо саҳар барвақт аз хоб хестанд, ва надиданд, ки зинҳои аспҳояшон буридашудагӣ ҳастанд ва тирҳояшон холикардагӣ ҳастанд. Онҳо саросема ба аспҳояшон савор шуданд, ки ҳамаашон аз болои асп ба замин афтиданду миёнҳояшонро шикастанд. Подшоҳ ва аскаронаш ноумед шуда ба хонаҳояшон баргаштанд.
Баъд аз чанд рӯз подшоҳ боз ба якчанд хизматгоронашро фарёд дод ва гуфтанд: «Равед, ба назди он кӯҳ пинҳон шавед. Пойед ва нигоҳ кунед ки онҳо дар болои кӯҳ ҳастанд ё не».
Баъд панҷ, шаш одамони подшоҳ ба назди он кӯҳ рафта онҷо Ойим ва Орифро поиданд. Дар пеши кӯҳ як ҳавзи об буд. Аскарон дар назди он чоҳ канданду онҷо пинҳон шуданд. Интизор шуданд ки кай Ойим ва Ориф аз болои кӯҳ мефароянд.
Баъд аз чанд муддат хизматгорони подшоҳ диданд, ки Ойим ва Ориф аз болои кӯҳ фуромада истодаанд. Онҳо ба лаби ҳавзи об рафтанд, либосҳояшонро бароварданду ба ҳавз даромада оббозӣ карданд. Дар ҳамин вақт аскарон аз даруни чоҳ баромаданду онҳоро иҳота карданд. Либосҳояшонро ба онҳо доданду онҳоро ба назди подшоҳ оварданд. Рафта ба дарбори подшоҳ расиданду онҳоро пеши подшоҳ оварданд.
Подшоҳ духтарашро диду ба ӯ гуфт: «Духтарам, ту чаро ин корро кардӣ? Барои чӣ Кӯри Майфурӯшро куштӣ?»
Ойим ба падараш ҷавоб дод: «Падар, шумо кори хуб накардед. Ориф сағера аст. Шумо ба падараш ваъда дода будед, ки „Ман духтарамро ба писарат ба шавҳар медиҳам“. Инсон вақте, ки ваъда дод, бояд ба ваъдааш вафо кунад. Падар, шумо ба ваъдаатон вафо накардед. Ман ба Сағера Ориф ба шавҳар мебароям, ӯро дӯст медорам.
Подшоҳ гапҳои духтарашро бодиққат гӯш кард, ба вай хеле хуш омад ва гуфт: «Духтарам, ту ҳақ ҳастӣ, ту фарзанди боақл ҳастӣ. Ман аз корҳои кардагиям пушаймон ҳастам ва розӣ ҳастам, ки ту ба Сағера Ориф ба шавҳар бароӣ.»
Подшоҳ чанд рӯз баъд дар қасри худ онҳоро туй кард. Ҳамаи одамони шаҳрро ба тӯй даъват кард. Ба арӯсу домод хонаи хуб ва чизҳои қиматбаҳо дигар тӯҳфа доданд. Сағера Ориф ва Ойимро ба ҳамдигар никоҳ карданд. Онҳо зану шавҳар шуданд ва зиндагии хубро сар карданд.
English 
Тоҷикӣ